Deze blog is geschreven in samenwerking met de Districtsmanager van Tetrix. Afgelopen half jaar hebben wij samen het projectmatig werken opgezet. Wij nemen jullie mee in de stappen die wij hebben doorlopen en hopen dat het jullie op ideeën brengt als het gaat om een manier van aanpakken van onderwijsvernieuwing of het aan de slag gaan met projectmatig werken.
Innovatie binnen jouw onderwijs in 8 stappen!
Projectmatig werken bij Tetrix, een praktijkvoorbeeld
Kort samengevat: wat hebben wij gedaan:
- Projectonderwijs vormgegeven met en door de Techniekopleiders, met als doel leerlingen uit te dagen (inspireren) en te laten samenwerken in een projectmatige omgeving. Een ander doel is meer aandacht genereren voor soft skills in het opleiden.
- Samen met de techniekopleiders, districtsmanager en onderwijskundig adviseur van OAB Dekkers hebben wij volgens een duidelijke planning het projectmatig onderwijs ingevoerd.
- De projectfases gestructureerd doorlopen en uitgewerkt. Dat betekent dat er veranderingen voor de leerlingen zijn maar zeker ook voor de techniekopleiders. De techniekopleiders krijgen naast een instruerende, een coachende rol.
- We hebben na een half jaar eindproducten opgeleverd, samengesteld door de projectgroep. Onder het eindproduct vallen diverse projecten (lesstof per vakrichting), beoordelingen, algemene sjablonen, PowerPoint presentaties en één van de belangrijkste dingen ‘het WAAR NAARTOE van opleiden van Tetrix leerlingen en wat dit betekent voor de techniekopleider’. Dit geeft ons richting en houvast bij het onderwijs dat wij bij Tetrix uitvoeren.Wij kiezen ervoor de stappen die wij doorlopen hebben volgens Kotter (2014) te omschrijven, omdat deze heldere stappen beschrijft die bij het invoeren van een innovatie doorlopen worden.
Urgentiebesef: Als je niet de noodzaak van verandering inziet, ga je niet veranderen. In deze stap kun je mensen verantwoordelijk stellen en informeren over wat er zou kunnen veranderen en waarom! Dit is de belangrijkste stap in een implementatieproces.
In deze fase kun je de WAAROM beantwoorden. Waarom zouden we willen veranderen? Wat is de aanleiding daartoe? Voor Tetrix zijn er 2 punten te noemen bij het ‘WAAROM PROJECTMATIG ONDERWIJS?’.
1. Vraag vanuit leerbedrijven. Leerbedrijven hebben aangegeven dat zij meer baat hebben bij leerlingen die samenhang zien tussen processen die op de werkvloer gebeuren, dan enkel het uitvoeren ervan. 2: Binnen Tetrix is een verschuiving ontstaan van de doelgroep leerlingen. In het verleden werd MBO niveau 2 aangeboden. Dit is in de loop van de jaren veranderd. Niveau 3 wordt ook bij Tetrix aangeboden. Een ander niveau betekent, meer stof en andere taken erbij. Voor Tetrix betekent dit dat het onderwijs aanpassingen behoeft.
2. Leidende coalitie: Dit is de groep deelnemers die de groep hoort te vertegenwoordigen. De groep moet bestaan uit mensen met machtsposities, deskundigheid over verschillende gebieden en geloofwaardigheid. Er moet enige vorm van leiderschap hierin aanwezig zijn om alles in goede banen te leiden. Bij Tetrix hebben we een projectgroep opgesteld, bestaande uit techniekopleiders die het onderwijs zowel ontwikkelen als uitvoeren, de District manager en de onderwijskundige adviseur vanuit OAB Dekkers. Met 7 man sterk, zijn wij het traject aangegaan. De techniekopleiders vertegenwoordigden diverse afstudeerrichtingen binnen Tetrix.
3. Visie en strategie: Samen met de leidende coalitie wordt verduidelijkt welke richting van verandering men op wil gaan. De leidende coalitie is gemotiveerd om mensen in de goede richting te veranderen. Er vinden snelle en effectieve coördinaties plaats van vele mensen. Er worden doelen gesteld. De kenmerken van deze doelen zijn in steekwoorden: voorstelbaar, aantrekkelijk, haalbaar, gericht, flexibel, communiceerbaar. Samen met de projectgroep zijn wij stap voor stap het projectmatig onderwijs in kaart gaan brengen. Wat wij erg belangrijk vinden is dat het een succes wordt. Wij zijn door onze bijeenkomsten erachter gekomen dat het tijd nodig heeft om samen de mindset te krijgen waarbij iedereen achter het nieuwe onderwijs staat, omdat het ertoe leidt de leerling op te leiden die wij samen voor ogen hebben.
Wij hebben hierbij voor een benadering vanuit de praktijk gekozen. Het kiezen voor een benadering vanuit de praktijk betekende dat het projectmatig werken niet schools moest zijn, maar het nabootsen van hoe het er bij een leerbedrijf aan toeging. De gekozen lesstof moest projectmatig worden vormgegeven, interessant genoeg voor de leerlingen (met een echt project aan de slag gaan).Om deze stappen te kunnen zetten, hebben wij als projectgroep eerst gekeken naar de volgende twee vragen:
- WIE IS DE TETRIX LEERLING?
- WAARTOE LEIDEN WIJ DE LEERLING OP?
Door hier antwoord op te geven als projectgroep, hebben wij kunnen kijken naar wat dat vervolgens van onze begeleiding en dus van de techniekopleider vraagt. Wij hebben een profiel van de Tetrix leerling in postervorm weergeven. De poster is uitklapbaar, dat betekent dat alle punten die wij genoemd hebben toegelicht zijn met criteria (in onderstaand stuk zie je de ingeklapte versie). Vanuit het profiel van de leerling hebben wij een vertaalslag gemaakt naar het profiel van de techniekopleider. Deze is hieronder weergeven. Van hier uit hebben wij vervolgens de vertaalslag gemaakt naar projectmatig werken. Wij hebben dus gekeken naar wat er nodig is van begeleiding om bijvoorbeeld een verantwoordelijke leerling op te leiden. 
4. Communicatie: Deze moet simpel gehouden worden en duidelijk zijn. Opverschillende manieren communiceren (face to face, internet enz.) en het goede voorbeeld geven. Bespreken van de ervaren tegenstrijdigheden door in gesprek te gaan, tweerichtingsverkeer en veel herhalen. Door communicatie op gang te brengen gaat het onderwerp meer leven. Wij hebben als projectgroep veel tijd en aandacht besteed aan de communicatie. Er moest een en ander in gang gezet worden, dit kon alleen indien er helder werd gecommuniceerd. Met de projectgroep hebben wij via de mail en face-to-face tweewekelijks contact gehouden. Via een nieuwsbrief, mail en face-to-face werd ook naar andere collega’s toe gecommuniceerd.
5. Draagvlak creëren: De acties moeten aansluiten bij de visie en de mensen moeten geïnformeerd worden. Door naar de projectleden te luisteren en gezamenlijk beslissingen te nemen is draagvlak gecreëerd. De techniekopleiders hebben vanuit de projectgroep naar collega’s toe gecommuniceerd wat wij tijdens de bijeenkomsten deden. De District manager nam daarnaast de ontwikkelingen mee in de nieuwsbrief en besprak de voortgang van projectmatig werken in werkoverleggen met collega’s.
6. Korte termijn successen: Door successen te vieren, waarin je laat zien dat de verandering de moeite waard is, de visie en actieplan in uitvoer worden gebracht, iemand complimenteert voor de stappen die zijn gezet, is de kans op het verder positief uitrollen van de innovatie groter. Iedere bijeenkomst hebben wij geëvalueerd wat het ons heeft opgeleverd. Dit heeft ervoor gezorgd dat we elke bijeenkomst positief tegemoet konden treden omdat we steeds een stap verder waren gekomen in de aanpak voor het projectmatig onderwijs. Ieder groepslid werd gehoord en beslissingen werden gezamenlijk genomen.
7. Consolidering: Door korte termijn successen ontstaat consolidering. De innovatie wordt zeker gesteld, stappen zijn gezet die aantonen dat de innovatie loont. Er is veel gebeurd, een eerste project is afgelopen jaar gedraaid. Wij hebben daar de ervaringen van meegenomen en aanpassingen gemaakt voor toekomstige projecten. Wij weten dat het een traject is dat in ontwikkeling blijft. Elk project zal andere leerpunten met zich meebrengen en het is aan ons om goed te evalueren en bij te stellen. Wij zitten nu op het punt dat alle techniekopleiders gecoacht gaan worden in de praktijk (on the job coaching), zodat het onderwijs goed gestalte kan krijgen en we samen zo goed mogelijk projectmatig onderwijs aan de Tetrix leerling aan kunnen bieden.
8. Cultuurwijziging: Wanneer bovengenoemde stappen doorlopen worden, verankert de innovatie zich in de cultuur. Het urgentiebesef dient te allen tijde op het netvlies te staan, zodat de innovatie succesvol kan worden. Door de stappen die wij hebben gezet, willen wij dat de techniekopleiders zich mee ontwikkelen en het onderwijs zodanig aanbieden zodat de leerling er beter van wordt. Wij willen een beroepskracht afleveren die niet alleen goed is in het uitvoeren van zijn vak, maar een medewerker die in staat is om goed samen te werken, creatief en oplossingsgericht te denken en werken, zelfstandig kan werken…zie profiel Tetrix leerling. Vol goede moed gaan wij dit schooljaar tegemoet en deze mooie innovatie verder implementeren binnen Tetrix.